Cmentarz farny we Wrześni to zabytkowy cmentarz rzymskokatolicki, którego historia sięga około 1800 roku. Znajduje się w samym centrum Wrześni, w malowniczym powiecie wrzesińskim, w województwie wielkopolskim.
Ten interesujący obiekt usytuowany jest pomiędzy ulicami Gnieźnieńską, 68 Pułku Piechoty i Antoniego Zamysłowskiego. Z od południowej strony przylega do terenu Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 1 im. 68 Wrzesińskiego Pułku Piechoty oraz do Miejskiego Klubu Sportowego Victoria Września. Główna brama, przez którą można dostać się na teren tego cmentarza, znajduje się przy ulicy Gnieźnieńskiej.
Na terenie cmentarza można zobaczyć niewielką kaplicę, otoczoną grobami z różnych okresów historycznych. Wśród nich znajdują się też groby o charakterze pomnikowym, które są związane z ważnymi wydarzeniami w historii regionu. Ostatnie pochówki miały miejsce w 1973 roku, co dodaje temu miejscu szczególnego charakteru oraz nostalgii.
Mogiła powstańców poległych 2 maja 1848 w bitwie pod Sokołowem
W dniu 2 maja 1848 roku odbyła się bitwa pod Sokołowem, w której poległo wielu powstańców. W hołdzie tym bohaterom, mogiła powstańców została ufundowana dzięki składkom mieszkańców Wrześni, które zostały zebrane podczas ceremonii żałobnej zorganizowanej 21 sierpnia 1848 roku w farze we Wrześni.
Na uroczystości sędziowano przez dwudziestu duchownych, a także brali w niej udział ranni żołnierze, którzy zostali przewiezieni z wrzesińskiego szpitala. Ceremonia ta została dodatkowo uświetniona obecnością chóru Katedry Gnieźnieńskiej.
Dzięki tej zbiórce uzyskano kwotę około 200 talarów, co pozwoliło na utworzenie mogiły, która jest najstarszym zachowanym grobem na cmentarzu we Wrześni. Wspomniani powstańcy, którzy spoczęli w tym miejscu, to między innymi: Kazimierz Gadomski (23 l.), Ludwik Gąsiorowski, Szymon Głębocki (26 l.), Maksymilian Komoroski, Antoni Milski, Maksymilian Ogrodowicz (33 l.) oraz Jan Żołnierkiewicz (29 l.).
Groby powstańców styczniowych z 1863
Na cmentarzu farnym we Wrześni znajdują się groby osób, które wzięły udział w powstaniu styczniowym w 1863 roku. Wśród nich są J. Krzywdziński, L. Szablikowski oraz F. Tasiemski.
Groby uczestników strajku dzieci wrzesińskich z 1901
Na tym cmentarzu można znaleźć groby uczestników ważnego wydarzenia, jakim był strajk dzieci wrzesińskich w 1901 roku.
Zbiorowe mogiły powstańców wielkopolskich z lat 1918–1919
Na terenie cmentarza farnym we Wrześni znajdują się zbiorowe mogiły niezwykle ważne dla historii regionu. To tutaj spoczywają uczestnicy powstania wielkopolskiego z lat 1918–1919, którzy oddali swoje życie w walce o niepodległość naszej ojczyzny.
W ramach tych mogił wyróżnia się dwie główne lokalizacje. Pierwsza z nich upamiętnia bohaterów, którzy polegli w heroicznych zmaganiach o wolność w latach 1918–1919. Ich poświęcenie i odwaga są nie tylko symbolem tamtych czasów, ale i inspiracją dla kolejnych pokoleń.
Druga mogiła jest hołdem dla bohaterskich obrońców ziemi polskiej nie tylko z okresu Powstania Wielkopolskiego, ale również tych, którzy walczyli w obronie Lwowa w 1919 roku oraz uczestniczyli w wojnie z Rosją Bolszewicką w 1920 roku. Wśród pochowanych znajdują się również żołnierze Legii Wrzesińskiej oraz 68 Pułku Piechoty. Ich historia to fragment większej narracji o poświęceniu dla kraju oraz dążeniu do wolności.
Groby ofiar z 1939 oraz lata okupacji hitlerowskiej
Na cmentarzu farnym we Wrześni znajduje się wiele miejsc pamięci, w tym groby ofiar z września 1939 roku oraz tych, którzy stracili życie w czasie lat okupacji hitlerowskiej.
Obok tych grobów, wzniesiono obelisk, który stanowi hołd dla poległych. Umieszczona na nim inskrypcja brzmi: „Zbiorowa mogiła rodaków, którzy bezbronni padli ofiarą najeźdźcy w latach 1939–1944”.
Grób gen. Romana Abrahama
Na tym cmentarzu znajduje się grób generała brygady Wojska Polskiego, który pełnił funkcję dowódcy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Był nim doktor Roman Abraham.
Groby zasłużonych mieszkańców Wrześni
Cmentarz w Wrześni to miejsce, w którym spoczywają ważne postacie dla historii tego miasta. Na jego terenie znajdują się groby wielu zasłużonych mieszkańców, w tym Andrzeja Prądzyńskiego, który odegrał kluczową rolę w lokalnych wydarzeniach. Warto wspomnieć o Krystynie Pośledniej, również wyróżniającej się postaci, która swoim życiem i działalnością pozostawiła trwały ślad w pamięci mieszkańców.
Pomnik Katyński
Na obszarze cmentarza wyróżnia się Pomnik Katyński, który ma ogromne znaczenie historyczne, upamiętniając niewinne ofiary ludobójstwa dokonanego przez sowieckie władze w Katyniu, Miednoje oraz Charkowie w 1940 roku.
Pomnik ten jest ważnym symbolem pamięci narodowej i oddania czci tym, którzy stracili życie w tragicznych okolicznościach. Jego obecność na terenie cmentarza podkreśla znaczenie miejsc upamiętnienia w kontekście zbiorowej pamięci społeczności.
Więcej informacji o tym ważnym pomniku można znaleźć w osobnym artykule: Pomnik Katyński we Wrześni.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 22.06.2012 r.]
- Września - Mogiła ofiar II wojny światowej. Atrakcje turystyczne Wrześni. Ciekawe miejsca Wrześni [online], polskaniezwykla.pl [dostęp 24.06.2020 r.]
- Jarosław D. Górski: Kosynierzy z 1848 roku spoczywający na cmentarzu parafialnym we Wrześni.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Zbór ewangelicko-augsburski we Wrześni | Cmentarz komunalny we Wrześni | Parafia św. Kazimierza Królewicza we WrześniOceń: Cmentarz farny we Wrześni