Tonsil

---

Historia

Przedsiębiorstwo państwowe

W marcu 1945 roku w Poznaniu, dyrekcja Polskiego Radia podjęła inicjatywę stworzenia nowego podmiotu gospodarczego, z wykorzystaniem niewielkiego warsztatu radiotechnicznego. To właśnie wtedy powstało Polskie Radio – Fabryka głośników we Wrześni, umiejscowione w starych drewnianych budynkach. Początkowo, fabryka koncentrowała się na produkcji ośmiu rodzajów głośników radiowęzłowych, bazując na dostępnych zapasach materiałów pochodzących z czasów niemieckich.

W roku 1946 zakład przeszedł do Zjednoczenia Przemysłu Radiotechnicznego, zmieniając nazwę na Państwową Fabrykę Głośników, a następnie na Zakłady Wytwórcze Głośników w 1950. W tym okresie, w 1947 roku, z powodzeniem rozpoczęto produkcję pierwszego mikrofonu, a w 1949 roku uruchomiono linię produkcyjną transformatorów głośnikowych.

Dużym krokiem naprzód było wprowadzenie do oferty elektromaszynowych elementów automatyki, które później, w latach 60., przekazano do nowo powstałego przedsiębiorstwa Meramont. W owym czasie zainicjowano również produkcję silników o małej mocy. W 1960 roku zakład przyjął nową nazwę – Tonsil, zaś w 1972 roku produkcja silników została przeniesiona do spółki Mikroma. W latach 1973-1974 fabryka zainwestowała w nowoczesną technologię produkcji przetworników akustycznych, nabywając licencje od renomowanych niemieckich i japońskich przedsiębiorstw, co w efekcie znacząco zwiększyło moce produkcyjne oraz pozwoliło na rozpoczęcie eksportu, którym z powodzeniem spłacono koszty licencji.

Nowoczesna komora pomiarowa bezechowa została zbudowana, umożliwiając bardziej precyzyjne pomiary, które do tego momentu były sporadycznie wykonywane na dachu jednego z budynków przedsiębiorstwa. W 1977 roku zainaugurowano produkcję mikrofonów elektretowych, przeznaczonych głównie do popularnych radiomagnetofonów. Od 1961 roku Tonsil był częścią Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego UNITRA, dominując na rynku przetworników elektroakustycznych w Polsce przez cały okres PRL-u.

Tonsil SA i spółki-córki

Po otwarciu rynku w 1989 roku, Tonsil stracił swoje monopolistyczne pozycje. W lutym 1990 roku, przekształcił się z przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a 8 października 1990 roku na spółkę akcyjną. Od kwietnia 1991 roku, jako jedna z pierwszych pięciu polskich spółek, zaczęła być notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

W 1996 roku zawiązano ponowne partnerstwo z koncernem Pioneer, który systematycznie nabywał akcje spółki, osiągając status dominującego akcjonariusza w 1998 roku. Kryzys gospodarczy w Azji Wschodniej w latach 1998-2000 wstrzymał jednak dalsze zamówienia oraz planowane inwestycje. Mimo że poprawił proces produkcji i jakość elementów głośnikowych, brak stosownej restrukturyzacji oraz ograniczenia zatrudnienia znacząco wpłynęły na rynkową pozycję Tonsilu. Krytyczny okazał się rok 2003, w którym doszło do konfliktu pomiędzy związkami zawodowymi a zarządem oraz Agencją Rozwoju Przemysłu S.A..

7 kwietnia 2004 roku, decyzją sądu ogłoszono upadłość przedsiębiorstwa, a struktura akcjonariatu na ten moment przedstawiała się następująco: Tohoku Pioneer Corp. – 40,25%, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. – 12,77%, Skarb Państwa – 8,63%, oraz pozostali akcjonariusze – 38,35%. W międzyczasie wyodrębniono kilka samodzielnych podmiotów, w tym spółkę Tonsil Urządzenia Elektroakustyczne, która przejęła produkcję profesjonalnego nagłośnienia, zmieniając szybko nazwę na ProTonsil. Zakład produkcyjny pozostał zlokalizowany we Wrześni.

W latach 2006-2008 realizowano plan naprawczy, skoncentrowany na optymalizacji produkcji w ramach spółki ProTonsil, której kontrolny pakiet akcji przejęło Towarzystwo Finansowe Silesia. W 2004 roku powstała także nowa spółka Tonsil Meble, zajmująca się produkcją obudów głośnikowych. Jednak 19 maja 2009 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie przyjęło uchwałę o rozwiązaniu spółki ProTonsil i otwarciu likwidacji. Problemy finansowe, w tym utrata gruntów oraz wypadek przy pracy, przyczyniły się do trudności firmy. Wkrótce zbankrutowała także spółka Tonsil Meble.

Wznowienie produkcji w nowej lokalizacji

W 2009 roku, po zaprzestaniu działalności przez ProTonsil, grupa byłych pracowników zdecydowała się na założenie spółki Tonsil Technologie. Udało im się wynająć maszyny oraz znaki towarowe, wznawiając produkcję w nowej lokalizacji przy ul. Czerniejewskiej w Wrześni. W 2010 roku utworzono również spółkę Tonsil Acoustic Company z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim, której zadaniem było szerokie promowanie produktów Tonsil Technologie oraz pozyskanie kapitału na rozwój, poprzez sprzedaż akcji na giełdzie.

Jednak w 2012 roku Tonsil Technologie zatrzymał produkcję z powodu problemów finansowych, co doprowadziło do wycofania Tonsil Acoustic Company z giełdy. Mimo trudności, od 2012 roku Sławomir Wieszczeciński z Wrześni przejął prawa do marki i z powodzeniem zdołał reaktywować produkcję zestawów głośnikowych. W 2015 roku powstało Tonsil Poland sp. z o.o., w której S. Wieszczeciński pełnił funkcję prezesa zarządu, a dwa lata później zarejestrowano spółkę komandytową. Dziś produkcja odbywa się przy ul. Czerniejewskiej we Wrześni, a w 2015 roku firma została nagrodzona tytułem „Symbol Tradycji i Nowoczesności 2015”, przyznawanym przez redakcje zerwy „Monitora Rynkowego” oraz „Rzeczpospolitej”.

Produkty

Przez wiele lat firmy Tonsil koncentrowały się na produkcji przetworników elektroakustycznych, uzyskując w tej domenie monopolistyczną pozycję w okresie PRL-u. W latach 50. i 60. asortyment firmy obejmował różnorodne głośniki, w tym:

• model GD 16,5/2, cieszący się dużą popularnością w odbiornikach radiowych Pionier oraz ich wariantach,
• głośnik GD 18-13/2, który był powszechnie stosowany w radioodbiornikach, telewizorach, a także magnetofonach i gramofonach,
• wysokotonowy głośnik GDW 12,5/1,5 F,
• niskotonowy model GD 31-21/5,
• głośnik GD 29/10 przeznaczony do zestawów o wyższej mocy,
• głośniki tubowe o maksymalnej mocy 25W.

W ofercie znajdowały się również mikrofony, w tym:

• dwa rodzaje mikrofonów krystalicznych (MK I i MK II), dedykowane do użytku powszechnego,
• kilka modeli mikrofonów dynamicznych do zastosowań profesjonalnych,
• miniaturowy dynamiczny mikrofon przeznaczony do aparatów słuchowych,
• miniaturowe słuchawki do aparatów słuchowych.

Począwszy od lat 70., po nabyciu licencji, asortyment głośników i mikrofonów znacząco się zwiększył, a także wprowadzono produkcję dynamicznych słuchawek szerokopasmowych. W 1985 roku udało się wyprodukować około 5,9 miliona głośników.

W dziedzinie zestawów głośnikowych firma również dominowała na rynku, a na początku oferowano głównie zestawy radiowęzłowe oraz głośniki do kina i nagłaśniania przestrzeni otwartych. W połowie lat 70. rozpoczęto produkcję zestawów HiFi, które korzystały z licencyjnych głośników.

Do roku 1973 w ofercie znajdowały się również elementy automatyki elektromechanicznej, silniki do urządzeń elektroakustycznych oraz szerokiego użytku. Dodatkowo, na potrzeby przemysłu telekomunikacyjnego wytwarzano mikrofonowe i słuchawkowe wkładki teletechniczne.

W propozycjach Tonsila można też znaleźć kilka modeli megafonów, zarówno przenośnych, jak i montowanych w samochodach. Warto wspomnieć o mniej znanym produkcie – jednym z pierwszych polskich magnetofonów szpulowych „Wilga 19”, który powstał w ograniczonej liczbie na początku lat 60.

Do najbardziej rozpoznawalnych zestawów głośnikowych należą Altus, Maestro, Siesta oraz Zeus.

W czasie PRL-u zakład prowadził także oddzielną produkcję na potrzeby wojska, w tym wykrywacz min oraz dla Służby Bezpieczeństwa, tworząc elementy do instalacji podsłuchowych.

---

Oceń: Tonsil

---